ortodontist

Diş Hekimleri ve Hastalar için İpuçları: Öğürme Refleksi ile Başa Çıkma

• “Hastanın her zaman burnundan nefes aldığına emin olun!”
• “Nefes al. Nefes al. Nefes al. Bunu üç defa tekrar ettim, çünkü bazen, burnumdan nefes almak benim için zor oluyor. Hatta bilinçli olarak kendimi derin nefes almaya zorlamalı ve kendimden geçmemeye çalışmalıyım.”
• “Öğürme refleksinden kurtulmak için, diş hekimi randevumdan önce nazal dekonjestan kullanmanın, genzin açık olmasını sağladığı için, burundan nefes almayı kolaylaştığını fark ettim.”
• Vicks Boğaz Spreyi gibi reçetesiz satılan ve hissizlik sağlayan ilaçlar, öksüren ya da astım hastalarındaki öğürme isteğini ortadan kaldırabilir. Tedaviden önce 2 ya da 3 damla yaklaşık bir saat yeterli olur. Gerçekten işe yarıyor, siz de deneyin!
• Bundan birkaç ay önce, protez yapılması gereken, kırık dişi olan bir hasta geldi, hastanın ciddi öğürme sorunu olduğu için, gerçekten protezi yapmaktan çekindim. Hastam bana endişe etmememi, öğürmesi için bir çözümü olduğunu söyledi. Bir tedavisi olduğunu duyduğuma şaşırdım ve sordum. Hastam bana Breathe Right’ın horlama giderici spreyini kullanmakta olduğunu söyledi. Protez çalışmasını hiçbir öğürme olmadan bitirebildik. Artık bunu öğürme refleksi olan tüm hastalarıma uyguluyorum ve neredeyse % 100 oranında işe yaradığını söyleyebilirim. Muhtemelen en kötü hastam, her diş temizliğinde istifra eden 11 yaşında bir kız çocuğuydu. Şimdi artık sorun olmadan röntgen, diş temizliği ve benzer işlemleri yaptırabiliyor.
• “Öğürmenin, kendimi rahatsız hissettiğimde, diş hekiminin yaptığı işi durdurmasını sağlayan en etkili yöntem olduğunu fark ettim. Konuşmadan diş hekimimle nasıl iletişim kuracağımı bilemediğim için, ben de öğürdüm.”
• Diş hekiminiz ile konuşmak. Bana yardım eden en önemli şey buydu herhalde. Diş hekimim ile iletişim kurmak ve ona korkularımı anlatmak benim için önemli adımlardan biriydi. Örneğin, diş hekimim artık aletleri daha önceden yapamadığı açılardan ağzıma yerleştirebiliyor. Yardımcısına, tükürük emici aleti yanağıma yaslamamasını söylüyor. Kendisi de aynı anda birden fazla aleti ağzıma sokmuyor.”
• Diş fırçası gibi bir şeyle damağınıza dokunarak öğürme refleksinizi kontrol etmeyi deneyebilirsiniz; bu esnada öğürme isteği baş gösterebilir, fakat burnunuzdan derin nefes alarak bunu kontrol edebilirsiniz. Başlarda bunu sadece birkaç saniye için yapabileceksiniz, ama bu süreyi arttırabilirsiniz. Diş fırçanızın sapını küçük bölümlere ayırın ve her hafta ya da iki haftada biraz daha ileri gitmeyi deneyin. Gerçekten işe yarıyor, fakat bunu sürekli yapmalısınız.”
• “Duyarsızlaşma da işe yarayabilir. Hastalara ağız aynası ya da küçük ölçü kaşığı gibi çeşitli diş hekimliği araçları verin. Bu aletleri evlerine götürebilir ve kendileri kullanabilirler. Aletleri ağızlarında rahatsız hissedene kadar tutmalı ve bu süreyi bir yere not etmeliler. Günde iki defa bu işlemi tekrarlamak, öğürme refleksine karşı daha az hassasiyete sebep olur. Bir diş hekimi olarak, hastanızdan ölçü kaşığını, örneğin 5 dakika boyunca ağzında tutmasını isteyebilirsiniz.

Hissizleştirme uygulamasına örnek olarak, Washington Üniversitesi Dental Korkuları Araştırma Kliniği’nin aşağıdaki videosunu izleyebilirsiniz: Desensitisation for gagging on dental x-rays (WMV)

Gerçi videodaki 70’lerden kalma süslemeler herkesin öğürmesine sebep olabilir.

• Öğürme refleksiyle başa çıkmanın bir diğer yolu da dilin ucuna sofra tuzu sürmektir. Hastanızın ıslak parmağını tuz dolu bir tabağa sokmasını ve bu parmağı dilinin ucuna sürmesini isteyin. % 95 oranında işe yarıyor.”
• Evet, sofra tuzu öğüren birçok insan için işe yarıyor. Aslında sanırım fizyolojik bir dayanağı da olmalı, çünkü bu yöntemi ciddi beyin hasarı olan bir hastaya da uyguladım ve gerçekten işe yaradı, yani yalnızca placebo etkisinden söz etmiyorum. Dilin arkasına biraz tuz serpin. Büfelerden alabileceğiniz, 1-2 gramlık poşetler bile yeterli olacaktır, zira önemli olan doz değil. Şayet mümkünse, hastanın, birkaç dakika boyunca ağzını Normasol ( % 0,9 tuz çözeltisi) ile çalkalaması daha iyidir.
• Öğürme, korkudan kaynaklanabilir. Bu korkuyu yenmek için, doktorunuza ve diğer klinik çalışanlarına korkunuzdan bahsedin.
• Solunum sistemindeki sorunlar ya da diş hekimi kliniğinde hissedilen endişe hissi de öğürme refleksini tetikleyebilir. Röntgene ihtiyaç duyulduğunda, enteresan bir şekilde, hasta filmi tutuyorsa, daha az öğürüyor! ;)
• Birçok insan diş hekimi koltuğunda oturduğu sürece kontrolünü kaybettiğini hisseder ve öğürme refleksi de bunun işaretidir. Şayet böyle hissediyorsanız, diş hekiminiz kendinizi kötü hissettiğinizde, ağzınızı çalkalamanız ya da sadece nefes almanız için işleme devam etmeyeceğini temin etmelidir. Şayet diş hekiminize güveniyorsanız, kontrol hissiniz artar. Burnunuzdan alacağınız diyafram nefesleri, diş hekimi koltuğunda rahatlamanızı sağlayacaktır. Bu bilgiyi tüm gevşeme egzersizleri kitaplarında bulabilirsiniz.
• Öğürürüm. Sinirlendiğinizi belirten HİÇBİR ŞEY yapmayın. Sizi rahatsız eden bir durum yokmuş gibi davranmanız, psikolojik olarak rahatlamanıza sebep olacaktır. Öğüreceğinizi hissettiğinizde, azot içerikli, kaygı giderici ilaçlar kullanın ya da lokal anestezik bir sprey kullanın ve normal nefes almaya devam edin. Şikayetiniz ortadan kalkacaktır.
• Öğürme refleksini engelleyen en önemli etmenlerden biri de sakin kalabilmektir, hastanızdan diş ölçüsü alamayacağınız için strese girerseniz, hastanız daha fazla öğürecektir. Hastanızın sorununu kabul edin ve hastanıza, bu durumun sizi rahatsız etmediğini gösterin.
• Geçmişte öğürme refleksinizi tetikleyen işlemleri ya da durumları diş hekiminiz ile paylaşın, böylece belki alternatif bir çözüm bulunabilir.
• Dikkatinizi dağıtmak için bir bacağınızı havaya kaldırın.
• Şarkı mırıldanma ve öğürme eylemlerini aynı anda gerçekleştirmek mümkün olmadığı için, diş röntgen cihazıyla çalışırken, hastanıza şarkı mırıldanmasını söyleyin. Diş röntgeni çekmek için küçük film tableti hastanın ağzına yerleştirildiğinde, öğürmeye başladığı için, iki yıldır röntgen çektiremeyen bir hasta üzerinde denedim. Öğürme refleksi gerçekleşmedi, ikimiz de gerçekten şaşırdık.
• Hastalarımın çoğu öğürür. Pamuk uçlu aplikatöre biraz topikal lidokain sürüyorum ve aplikatörü damağa ve dilin arkasına yerleştiriyorum. Öğürme refleksini önlediği gibi, hastalar, karpuz tadından hoşlanıyorlar. Bu yöntemi diş röntgeni çekmek için kullanıyorum, belki ölçü almak gibi diğer işlemler için de kullanılabilir.
• Diş röntgeni için film tabletini hastanın ağzına yerleştirirken, filmin üzerine topikal anestezik sürebilir ve öğürme refleksini engelleyebilirsiniz. Bu yöntemi daha önce denedim ve gerçekten işe yarıyor.
• Diş hekimi randevusu için gün içinde size en uygun zamanı seçin. Örneğin ben sabah dişlerimi fırçalarken daha fazla öğürürüm. Bu sebeple, diş hekimi randevularımı artık öğleden sonralarına almaya çalışıyorum.
• Röntgen filmini hastanın ağzına yerleştirmeden evvel, hasta bir yudum buz gibi su içerse; öğürmeyi engelleyebildiğimi fark ettim, elbette bu yöntem hassas diş sorunu olan hastalar için uygun olmayabilir ;)).
• Müzik dinlemek- Öğürmemek için öyle çok uğraşıyorum ki, “kendimi başka bir yerde hayal edemiyorum” veyahut “olumlu düşünemiyorum”. Genellikle kulaklıkla müzik dinlemeye ve dinlediğim müziğe odaklanmaya çalışıyorum.
• Uzanmak yerine oturmak da öğürme refleksini engelleyebilir. “Bazen klasik yöntemlerden uzak durmak gerekebilir. Bir keresinde, öğürme refleksini engellemek için hastanın diş ölçüsünü ayakta almak zorunda kalmıştım”. Çok hızlı kuruyan ölçü malzemesi kullanmak ve ölçü alınırken hastanın gezinmesine izin vermek de öğürme refleksini azaltabilir.
• Ağız içi diş röntgenleri öğürme refleksine sebep oluyorsa, şayet muayenehanesinde mevcutsa, diş hekiminizden film tabletini ağzın dışında tutan panoramik röntgen cihazı kullanmasını isteyebilirsiniz. Fakat yine de genellikle film röntgeni gerekmektedir. Bu durumda, çocuklar için kullanılan cihazlar daha uygun olabilir.
• Tedaviyi kısa süreli bölümler halinde gerçekleştirmek de öğürme refleksini engelleyebilir.
• Hipnoz kullanımı da öğürme refleksini engelleyebilir. Ama bu iş için kendinizi uzman bir hipnoterapistin ellerine bıraktığınızdan emin olun.
• Kahkaha gazı olarak bilinen azot oksit de öğürme refleksini önleyebilir. Damar içi sakinleştiriciler daha etkilidir ve hemen hemen her hastanın öğürmesini önler.
• Kahkaha gazı ve oral yolla alınan sakinleştirici ilaçların birlikte kullanımı, yalnızca kahkaha gazından daha etkili olabilir (BK/Avrupa’da kullanılmaz)
• Kulak akupunkturu, damar içi sakinleştirici kullanılan hastalara bile sorunsuz olarak uygulanabilir. İşlem hakkında daha detaylı bilgi için aşağıdaki videoyu izleyin (önce kayıt olmanız gerekmektedir- yalnızca diş hekimleri kayıt olabilmektedir): How to use acupuncture to eliminate gagging (DentalTown).

Öğürme refleksi hakkında daha detaylı bilgi

Yukarıda bulunan listeden kendinize en uygun yöntemi seçebilirsiniz. Ayrıca, “Öğürme refleksi ne gibi durumlarda oluşmaz?” diye düşünerek, alternatif yollar da bulabilirsiniz. Örneğin, geçmişte olan bir olayın öğürme refleksine neden olduğunu fark edebilirsiniz, bu olay hakkında bilgi edinmek de öğürme refleksinin oluşmasını engelleyebilir.

Misal geçmişte cinsel tacize uğramış insanlarda öğürme refleksi gelişebilir (daha detaylı bilgi için: abuse survivors and their dentists sayfamızı ziyaret edin).

Öğürme ya da istifra etme korkusu, emetofobinin (kusma korkusu) yaygın belirtilerinden biridir. Elbette öğürme refleksiyle birlikte emetofobi pek hoş bir durum değil! Yukarıdaki önerileri deneyin ve emetofobi ile ilgili internet sitelerini ziyaret edin.

Bir kişinin öğürmesine sebep olabilecek fizyolojik nedenler arasında burundan nefes alamama, soğuk algınlığı, sinüzit, nazal polipler, üst solunum yolunda balgam, ağız kuruluğu ve yan etki olarak mide bulantısına sebep olabilecek ilaç kullanımı sayılabilir. Gastrointestinal hastalıklar gibi bazı sağlık problemleri de öğürmeye sebep olabilir.

Bazı insanlar için öğürme sabahları daha kötü olabilir. Şayet böyle bir durumdan mustaripseniz, diş hekimi muayenehanesine öğleden sonra gitmeye özen gösterin.

Şiddetli öğürme refleksi, takma diş ihtiyacı olan insanlar için büyük bir engel teşkil edebilir.

• Damağa doğru fazla uzanan protez dişler, öğürme refleksini tetikleyebilir- protez dişleri kısaltmak öğürme ihtimalini azaltacaktır
• Hipnoz tekniği kullanılabilir.
• Hissiyatı azaltma da işe yarayabilir – hissiyatı azaltmanın mümkün olup olmadığını anlamak için, damaklı bir beyazlatıcı dolguyu takabildiğiniz kadar takın.
• Maddi olanağınız varsa, implant destekli takma diş ya da implant yaptırın.

Konu ile ilgili sayfalar

Boğulma Korkusu

Daha fazla

Combating the hypersensitive gag reflex (PDF) - Mike Gow ve Jamie Newlands

Tips for the Management of the gagging patient (PDF) (Dental Fears Research Clinic, Washington)